จากที่ได้กล่าวถึงความหมายและความสำคัญของ “การคิดวิเคราะห์” (critical thinking) ในบทความก่อนหน้านี้ สำหรับบทความนี้จะขอกล่าวถึงว่า จะทำอย่างไร จึงจะสามารถบอกได้ว่า คนไหนมีความสามารถใน “การคิดวิเคราะห์” ที่ดี
จากการได้เข้า Workshop ที่จัดขึ้นโดยผู้เชี่ยวชาญจาก World Bank เกี่ยวกับวิธีการประเมิน (Assessment) ทักษะต่างๆ ของผู้เรียนและจากการสืบค้นทางอินเทอร์เน็ต ผมสรุปได้ว่า วิธีการประเมินทักษะการคิดวิเคราะห์มี 4 วิธีหลักดังต่อไปนี้
1. ให้นักเรียนอ่านบทความใดบทความหนึ่ง อาจจะเป็นบทความในหนังสือพิมพ์ หรือนิตยสาร และนักเรียนสามารถบ่งชี้ได้ว่า ข้อความใดเป็น “ความเห็น” ข้อความใดเป็น “ข้อเท็จจริง” ได้อย่างถุกต้อง
2. ให้นักเรียนอ่านบทความใดบทความหนึ่ง อาจจะเป็นในหนังสือพิมพ์ หรือนิตยสาร นักเรียนสามารถบ่งชี้ถึง “สมมติฐาน” และ “อคติ” ของ "ผู้เขียน" บทความนั้นๆ ได้ อย่างถูกต้อง
3. นักเรียนสามารถ “เขียน” บทความสนับสนุนหรือโต้แย้ง ประเด็นใดประเด็นหนึ่ง ไม่ว่าจะเป็นประเด็นทางสังคม เทคโนโลยี วิทยาศาสตร์ เศรษฐกิจ ฯลฯ ได้อย่างเชื่อถือ มีข้อเท็จจริงที่เหมาะสมสนับสนุน และเมื่อได้อ่านแล้วสามารถคล้อยตามข้อสนับสนุนหรือข้อโต้แย้งของประเด็นในบทความนั้นๆ ได้
4. นักเรียนสามารถ "สร้างสมมติฐาน" จากการวิเคราะห์ข้อเท็จจริงต่างๆ ของสถานการณ์หนึ่งๆ ได้อย่างถูกต้อง
จะเห็นได้ว่า การประเมินทักษะการคิดวิเคราะห์ ที่ได้กล่าวมา ไม่มีการให้ความสำคัญในบริบทของการศึกษาไทย ไม่ว่าจะเป็นในระดับชั้นมัธยม หรือ ระดับมหาวิทยาลัย ไม่มีใครพูดถึง ส่วนใหญ่จะเป็นการวัดความสามารถในการจำเนื้อหาและทักษะการแก้โจทย์ปัญหา
หลายคนที่เคยสอบ TOEFL อาจจะตั้งข้อสังเกตว่า วิธีการวัดทักษะการคิดวิเคราะห์ทั้ง 3 วิธีนั้น มีอยู่ในเนื้อหาการสอบ TOEFL โดยเฉพาะในส่วนของ Reading และ Essay ดังนั้น จึงกล่าวได้ว่า คนที่ทำคะแนน TOEFL ได้ดี คือคนที่มีทักษะการคิดวิเคราะห์ที่ดีระดับหนึ่ง (และแน่นอนว่า มีทักษะทางภาษาอังกฤษที่ดีด้วย) ในขณะที่คนที่ไม่มีหรือไม่ให้ความสำคัญกับทักษะการคิดวิเคราะห์ อาจจะมองเห็นว่าการได้คะแนน TOEFL สูง คือการมีความชำนาญด้านภาษามาก ??? (ทั้งนี้ มีข้อสังเกต ในกรณีของนักเรียนไทยที่บางคน ได้ฝึกการทำข้อสอบ TOEFL ถึงกับที่ว่าเป็นนักทำข้อสอบ รู้เทคนิคต่างๆ ในการทำข้อสบ TOEFL จนช่ำชอง จนกระทั่ง อาจจะทำคะแนนสอบ TOEFL ได้ดีแต่ยังขาดทักษะการคิดวิเคราะห์ ก็เป็นได้)
หากมีคนถามว่า การศึกษาที่มีคุณภาพคือการศึกษาแบบใด ผมเองคิดว่า คำตอบคือ การศึกษาที่สอนให้นักเรียนมีทักษะการคิดวิเคราะห์ที่ดี (แต่คงไม่ทั้งหมด)
สุดท้าย ขอฝากวีดีโอจาก Youtube ที่อธิบายถึงทักษะและความสำคัญของ "การคิดวิเคราะห์" ไว้ ณ ที่นี้
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น